Cách trò chuyện với con về sự khác biệt trong học tập và tư duy

Khi nào nên trò chuyện với con

Đừng nghĩ đây chỉ là cuộc trò chuyện một lần. Việc trò chuyện về sự khác biệt trong học tập và tư duy nên diễn ra nhiều lần khi con lớn dần. Điều này giúp bạn và con giữ được sự kết nối, đồng thời giúp con ghi nhớ thông điệp tích cực, từ đó xây dựng lòng tự trọng lành mạnh.

Cuộc trò chuyện đầu tiên chỉ là khởi đầu. Khi con hiểu biết hơn và có ý thức rõ ràng hơn về bản thân, những cuộc trò chuyện sẽ trở nên sâu sắc và dễ dàng hơn. Sự đối thoại cởi mở này xây dựng lòng tin, giúp trẻ học cách tự giải quyết vấn đề và biết lên tiếng cho chính mình. Ban đầu, hãy giữ mọi thứ đơn giản. Những thuật ngữ y khoa hoặc tên chẩn đoán có thể để dành cho sau, nếu bạn cảm thấy phù hợp.

Nên nói gì với con

Trẻ ở mọi độ tuổi đều rất tinh ý. Ngay cả trẻ nhỏ cũng nhận ra khi nào việc gì đó khó khăn hơn với mình so với bạn bè. Trẻ cũng biết mình giỏi điều gì, hay việc gì dễ dàng hơn so với người khác.

Đây chính là điểm xuất phát tốt để bắt đầu cuộc trò chuyện — bằng cách nói rõ rằng mỗi người đều có điểm khác biệt riêng.

“Con suy nghĩ theo một cách khác”

Trẻ có sự khác biệt trong học tập và tư duy có thể lo lắng rằng mình “kém thông minh”. Hãy nói với con rằng con chỉ đơn giản là có cách suy nghĩ khác biệt, hoặc bộ não con được “kết nối” khác đi. Điều quan trọng là con cần biết: học tập và tư duy khác biệt không có nghĩa là không thông minh. Bạn có thể đưa ra ví dụ về các nhà khoa học, tác giả nổi tiếng có cách tư duy khác biệt.

“Thử thách không định nghĩa con là ai”

Khi con đang gặp khó khăn, chúng ta dễ tập trung vào những thử thách đó. Nhưng trẻ cần hiểu rằng sở thích và những gì con làm tốt phản ánh con nhiều hơn là những điều con đang gặp khó khăn.

Hãy chỉ ra điểm mạnh của con một cách cụ thể. Nhưng đừng khen ngợi quá mức — trẻ có thể cảm nhận được khi lời khen không thật lòng.

Bạn cũng có thể kể cho con nghe về những người mà con ngưỡng mộ — có thể là người thân, bạn bè, hoặc những vận động viên, nghệ sĩ nổi tiếng — những người cũng có sự khác biệt trong học tập và tư duy nhưng vẫn thành công.

“Ai cũng có điểm mạnh và điểm yếu”

Hãy cho con biết rằng tất cả chúng ta đều có điểm mạnh và điểm yếu. Hãy đưa ra ví dụ cụ thể. Bạn thậm chí có thể chia sẻ về điều bạn giỏi và điều bạn gặp khó khăn. Và rằng ai cũng cần được giúp đỡ ở một số khía cạnh. Chính điều đó giúp chúng ta tiến bộ hơn.

Hãy nhắc con rằng không phải sự khác biệt nào cũng dễ nhìn thấy. Bạn có thể nói: “Một số khác biệt dễ nhận ra. Một số thì không.” Rất có thể có những bạn khác trong lớp của con cũng đang gặp khó khăn tương tự.

“Con có thể nói chuyện với bố/mẹ bất cứ khi nào”

Điều hữu ích nhất bạn có thể làm là lắng nghe câu hỏi và nỗi lo của con. Việc thấu hiểu và thực sự lắng nghe là vô cùng quan trọng. Nó có thể mở ra những cuộc trò chuyện sâu sắc hơn về khó khăn và giải pháp, đồng thời giúp con thấy rằng con có thể tin tưởng bạn.

Hãy thử nói những câu như: “Bố/mẹ rất vui khi con hỏi điều đó” hoặc “Bố/mẹ biết nói về chuyện này có thể khiến con thấy không thoải mái.” Những câu nói như vậy sẽ giúp con cảm thấy dễ dàng hơn khi nói về những chủ đề nhạy cảm.

“Khuyết tật là một sự khác biệt”

Nếu con thắc mắc về từ “khuyết tật”, bạn hoàn toàn có thể giải thích. Hãy nói rằng khuyết tật là một dạng khác biệt khiến ai đó gặp khó khăn hơn trong việc làm điều mà người khác làm dễ dàng.

Với trẻ nhỏ, bạn có thể đưa ra những ví dụ dễ hiểu. Ví dụ, người sử dụng xe lăn thì không thể đi hoặc đứng dễ dàng như người khác. Nhưng điều đó không có nghĩa là họ gặp khó khăn trong mọi việc. Khi họ làm việc khác — chơi trò chơi, hoặc giúp giải toán — có thể con sẽ không còn để ý đến chiếc xe lăn nữa.

“Bố/mẹ biết con đang rất cố gắng”

Một số trẻ có sự khác biệt trong học tập và tư duy lo lắng rằng người khác nghĩ mình lười biếng. Dù con cố gắng rất nhiều nhưng vẫn không thể hoàn thành bài tập đúng hạn hoặc đạt điểm cao.

Hãy nói với con rằng bạn nhận thấy sự nỗ lực của con. Và rằng từng chút một, mọi thứ sẽ trở nên tốt hơn.

Lời kết

Việc trò chuyện với trẻ về những chủ đề nhạy cảm là điều không dễ dàng. Nhưng nó rất quan trọng. Nó giúp trẻ hiểu rằng học tập và tư duy khác biệt không phải là điều đáng xấu hổ.

Nguồn tài liệu

Nội dung trong bài viết này được chuyển ngữ và biên tập từ bài gốc "How to talk to your child about learning and thinking differences (understood.org)".